با کمک فضا نگهدار از نیاز به درمان ارتودنسی در آینده پیشگیری کنید

اگر دندان شیری کودک زودتر از زمانی که قرار است، بیفتد یا به علت پوسیدگی دندان کشیده شود یا به دلایلی مانند شکستن یا کنده شدن، دندان از دست برود ممکن است نیاز به فضا نگهدار باشد. .

همه والدین باید در مورد مزیتهای فضا نگهدار و شرایط استفاده از آن بدانند تا از نامرتب شدن دندانهای کودک و نیاز به درمان ارتودنسی در آینده، جلوگیری شود

فضا نگهدار (space maintainer) وسیله ای است که برای حفظ جای خالی موجود در دهان، استفاده میشود.

این وسیله برای هر بیمار اختصاصی ساخته میشود. جنس آن ممکن است فلز یا پلاستیک باشد. فضا نگهدار انواع مختلف دارد و بر اساس نیاز بیمار نوع آن انتخاب میشود. فضا نگهدار ممکن است به دندانها چسبانده شده و یا از نوع غیر ثابت (متحرک) باشد.

وظیفه اصلی این وسیله ارتودنسی، همانند زنبیل گذاشتن در صف نانوایی است. فضا نگهدار پس از رفتن دندان شیری، جا را نگه میدارد تا دندان دائمی زیر آن بیرون بزند. اگر فضا نگهدار استفاده نشود جای خالی توسط دندانهای دیگر اشغال میشود و علاوه بر این که دندانها نامرتب و کج و معوج میشوند، دندان دائمی هم به بن بست بر میخورد و نمیتواند درست از جایگاه اصلی خود بیرون بزند.

در نتیجه ممکن است تنها بخشی از آن بیرون بزند یا از جای نامناسبی بیرون بزند یا در مسیر بیرون زدن مجبور شود دندانهای دیگر را از جای خود کنار بزند (که در این صورت ممکن است ریشه یا تاج آنها تخریب شود).

توجه داشته باشید همه کودکان به فضا نگهدار نیاز ندارند. اگر میخواهید کودک شما به فضا نگهدار نیاز دارد یا نه باید به ارتودنتیست مراجعه کنید. با عکس دندان و بررسی موقعیت دندان دائمی داخل فک، مشخص میشود آیا قرار است این دندان به زودی بیرون بزند یا نه. اگر زمان زیادی تا بیرون زدن آن باقی مانده باشد، از فضا نگهدار استفاده میشود.

انواع فضا نگهدار دندان

به طور کلی دو نوع فضا نگهدار ثابت و غیر ثابت وجود دارد.

1. فضا نگهدار ثابت: چهار نوع مختلف فضا نگهدار ثابت وجود دارد: یک طرفه، روکش و حلقه، دیستال شو و زبانی (لینگوال)

2. فضا نگهدار غیر ثابت یا متحرک: این انواع فضا نگهدار معمولا از جنس آکریلیک (پلاستیک) ساخته میشوند. در برخی مورد دندان مصنوعی برای پر کردن جای خالی دندان استفاده میشود.

فضا نگهدار ثابت یک طرفه و روکش و حلقه در یک طرف دهان جایگذاری میشوند تا جا را برای یک دندانی که قرار است بعدا بیرون بزند، نگه دارند.

شکل- فضا نگهدار ثابت یک طرفه

فضا نگهدار یک طرفه، یک حلقه پهن فلزی دارد که دور یکی از دندانهای همسایه قرار میگیرد و یه سیم حلقوی به آن متصل است که در جای خالی مینشیند. فضا نگهدار حلقه و روکش نیز به همین صورت است با این تفاوت که به جای یک حلقه پهن فلزی، شامل یک روکش دندان است که روی دندان همسایه چسبانده میشود و به یک سیم حلقوی متصل است که در جای خالی قرار میگیرد.

شکل- فضا نگهدار ثابت روکش و حلقه

فضا نگهدار دیستال شو معمولا برای دندان آسیاب بزرگ اول که هنوز بیرون نزده است استفاده میشود. این وسیله کمی پیچیده تر است چون انتهای فلز معمولا رو به پایین بوده و روی لثه قرار میگیرد یا وارد لثه میشود تا جلوی بسته شدن جای خالی را بگیرد.

شکل- فضا نگهدار دیستال شو

دندانپزشک بر پیشرفت حرکت دندان آسیاب بزرگ نظارت میکند تا مطمئن شود با کمک این وسیله، دندان به درستی حرکت میکند.

فضا نگهدار لینگوال یا زبانی معمولا دو طرفه است. این وسیله شامل دو حلقه پهن فلزی است که دور دندانهای آسیاب بزرگ دو طرف دهان قرار گرفته و چسبانده میشود و به کمک یک سیم خم شده که با تبعیت از انحنای قوس دندانی در سطح زبانی (سطحی از دندانها که رو به زبان قرار دارد) قرار گرفته است، به هم وصل میشود. معمولا این روش برای حفظ جای بیش از یک دندان به کار گرفته میشود (شکل زیر).

شکل0 فضا نگهدار زبانی (لینگوال)

گاهی اوقات کودک ممکن است به علت مسائل مادرزادی یک یا چند دندان نداشته باشد. در این صورت ممکن است دندان مصنوعی پارسیل (چند دندانی) بهتر از فضا نگهدار باشد. بنابراین پیش از تصمیم گیری باید با دکتر مشورت کنید تا ببینید کدام روش برای کودک شما بهتر است.

گذاشتن فضا نگهدار در دهان

پس از این که این وسیله ساخته شد، نوبت به گذاشتن آن در دهان کودک میرسد. دندانپزشک مشخص میکند نوع وسیله ثابت باشد یا غیر ثابت. پس از گذاشتن فضا نگهدار در دهان، توصیه های لازم برای مراقبت از وسیله و دندانها به شما گفته میشود.

باید همیشه فضا نگهدار را تمیز نگه دارید تا لثه سالم بماند و دندانهای دیگر دچار پوسیدگی نشوند.

دستورالعمل صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را از دندانپزشک بپرسید.

اگر فضا نگهدار از نوع ثابت باشد، باید از جویدن آدامس و خوردن چیزهای شیرین مانند شکلات پرهیز شود چون ممکن است باعث شل شدن یا درامدن فضا نگهدار شود.

به کودک توضیح بدهید که نباید با زبان یا انگشت، به فضا نگهدار فضای بیاورد چون باعث خم شدن یا شل شدن آن میشود.

برای بررسی پیشرفت درمان در زمان گفته شده به دکتر مراجعه کنید.

در مركز تخصصي ارتودنسي دکتر گشاده رو، درمانهای تخصصی ارتودنسی در شمال تهران(الهیه) ، توسط بهترين متخصص ارتودنسي دكتر ستاره خسروي ( عضو هيئت علمي دانشگاه و داراي بورد تخصصي کشور) انجام میشود.